نشریه دانش انتظامی ایلام
پیاپی 28 (زمستان 1397)

 اهمیت نقش سرمایه اجتماعی در روند توسعه جوامع، مسیله ای است که در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است و به عنوان یکی از شاخص های توسعه در نظر گرفته می شود. هدف از مقاله حاضر، بررسی میزان سرمایه اجتماعی در شهرستان ایلام می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه، کلیه افراد ساکن در ایلام (12 هزار و 697 نفر) را در بر می گیرد که تعداد 334 نفر از آنان با استفاده از فرمول نمونه کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. این مطالعه از نوع توصیفی- پیمایشی می باشد و برای گردآوری داده ها، علاوه بر مطالعات کتابخانه ای  از ابزار پرسش نامه نیز استفاده شده است. از نرم افزار آماری SPSS  نیز برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید.  نتایج تحقیق حاکی از این است که میزان سرمایه اجتماعی در سه سطح اعتماد اجتماعی (درون گروهی، برون گروهی و نهادی)، هنجارهای اجتماعی (حمایت اجتماعی و انسجام اجتماعی) و شبکه های اجتماعی (مشارکت رسمی و غیررسمی) در سطح پایینی قرار دارد.

هدف این پژوهش، شناسایی و تحلیل الگوهای ذهنی و نگرشی مردم استان ایلام در زمینه رفتار کارآمد نیروهای پلیس و بررسی ذهنیت مشارکت کنندگان با استفاده از روش شناسی کیو است. مشارکت کنندگان این پژوهش تعداد 12 نفر از کارکنان سازمان پلیس، اساتید دانشگاه که پیشینه پژوهش در زمینه مطالعات انتظامی داشتند، مدیران فرهنگی- اجتماعی استانداری و شهروندانی بودند که به شیوه هدفمند انتخاب شدند. کانون مطالعه دو منبع اصلی بررسی ادبیات و مصاحبه عمیق بود و تعداد 49 عبارت به عنوان عبارت کیو انتخاب گردید. تحلیل توزیع نشان داد که می توان تعداد 6 الگوی ذهنی متمایز را در میان مشارکت کنندگان شناسایی کرد که 08/86 درصد از واریانس کل را تبیین می کند. بیشترین واریانس تبیین شده مربوط به الگوی ذهنی نخست با امتیاز (73/19) بود. بر اساس یافته های به دست آمده از تحلیل عاملی اکتشافی در زمینه رفتار کارآمد نیروهای پلیس از منظر مردم، 6 الگوی ذهنی شناسایی و اولویت بندی شدند. درنهایت الگوهای ذهنی به صورت استعاری و به ترتیب با عناوین «فنی- انگیزشی» (73/19)، «اخلاق و وجدان کاری» (99/18)، «شخصیتی- مدیریتی نیروهای پلیس» (44/18)، «ادراک پلیس» (81/10)، «جامعه محوری پلیس» (04/9) و «قایل به ویژگی های شخصی و انضباطی نیروی پلیس همراه با مقوله آموزش محوری» (01/9) نام گذاری و تفسیر گردیدند. نتایج این پژوهش می تواند به مدیران ارشد پلیس نظام مقدس جمهوری اسلامی کمک کند تا در راستای نیل به اهداف متعالی خویش و جامع نگری خود بر مبنای نگرش های جامعه هدف، خط مشی های مناسب تری را در پیش گیرند.  

 عصر امروز، دوران تحولات شتابنده و غیرقابل پیش بینی است. همین امر به اهمیت بیش از پیش مدیریت در حال حاضر منجر شده است. یکی از مهمترین عوامل در مدیریت، نقش رهبری است. از میان اقسام مختلف رهبری، همانند رهبری عملگرا، رهبری اقتدارگرا و...، رهبری تحول گرا از اهمیت ویژه ای برخورار است؛ زیرا در باورها، ارزش ها و اهداف پیروان نفوذ کرده و بر توانمندسازی، انگیزش و اخلاق آنان تاثیر مثبت می گذارد. این پژوهش به روش اسنادی و کتابخانه ای، به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا رهبری تحولگرا در میان سایر رهبری ها، می تواند در کاهش آسیب های اجتماعی در ایلام نقش موثرتری داشته باشد؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که رهبری تحولگرا با اثرات مثبتی که در کیفیت زندگی، رضایتمندی، عزت نفس و تعهد ایجاد می کند، نسبت به سایر شکل های رهبری، می تواند نقش موثرتری در کاهش آسیب های اجتماعی در سطح شهر ایلام داشته باشد؛ از این رو، پیشنهاد می شود در تمامی قسمت های مدیریتی در ایلام، چه مدیریت های کلان در اداراتی همچون شهرداری، فرمانداری و... و چه مدیریت های خرد، مثل مدیریت مدارس و رهبری گروه های فرهنگی، هنری و... در حد توان، از مدیران تحول گرا استفاده شود.

 رعایت حقوق دیگران لازمه نظم و امنیت اجتماعی و سیاسی است. همه شهروندان برای تضمین امنیت و آزادی خود ناگزیر به رعایت حقوق یکدیگر هستند. متهم به عنوان یکی از افراد جامعه در یک نگاه کلی و جامعه شناسانه، کسی است که گمان می رود، هنجارهای اجتماعی را زیر پا گذاشته و به حقوق دیگران تعرض کرده است، اعم از اینکه حق شخص خاصی را نادیده گرفته یا اینکه حقوق عموم جامعه را پایمال کرده باشد. چنین فردی وقتی وارد سیکل کیفری می شود، از عوامل دستگاه قضایی انتظار دارد که حقوق او را رعایت کنند. حق داشتن وکیل یکی از اصول هفتگانه دادرسی عادلانه می باشد؛ لذا این حق متهم است که در جریان دادرسی با انتخاب وکیل، آزادانه از خود دفاع کند و در یک دادگاه بیطرف و بر اساس یک دادرسی عادلانه و منصفانه به اتهام او رسیدگی شود. اغلب متهم از حقوق قانونی خود مطلع نیست و نمی تواند ادعاهای خود را آن گونه که باید و شاید به سمع مقام قضا برساند؛ از این رو حق داشتن وکیل یکی از تضمینات حقوق دفاعی متهم است. این نوشتار که در صدد بررسی حق متهم در برخورداری از وکیل بر اساس قانون آیین دادرسی جدید می باشد، در دو فصل تدوین شده است. هرچند در قانون جدید، در نهایت باید گفت که قانون آیین دادرسی سال 1392 یک پرش و یک موفقیت بزرگ در راستای دستیابی به دادرسی منصفانه و رعایت حقوق بشر است که به درستی راه را از چاه تمییز می دهد و وکیل را متعمد سیستم قضایی معرفی می کند و از همان ابتدا حضورش را لازم و ضروری می داند که این حق مهم باید توسط ضابط دادگستری به متهم گوشزد و تفهیم گردد؛ از این رو، قانونگذار با حذف بسیاری از محدودیت ها و موانع و تغیرات عددی، شکلی و ماهوی قوانین حاکم و گرایش به اعمال اصل تفسیر مضیق به نفع متهم و قاعده تساوی سلاح ها در تدوین قوانین اصل را بر لزوم داشتن حق وکیل برای متهم قرار داده است؛ اما این دستاورد ها و نوآوری های قانون جدید خالی از ایرادات و اشکالات حقوقی و اجرایی نیست. با توجه به گام های مثبتی که قانونگذار در جهت احقاق حقوق متهم برداشته است، قانون ما با دادرسی عادلانه مبتنی بر سیستم اتهامی فاصله زیادی ندارد و این مهم جز با رفع اشکالات و نواقص موجود تحقق نمی یابد.

 امر به معروف و نهی از منکر از فروع دین مبین اسلام و از مهمترین عوامل قوام بخش امنیت در نظام سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است. این فریضه جنبه فردی، اجتماعی- همگانی و سیاسی دارد و نماد والای دموکراسی مستقیم و ارج و منزلت نوع بشر از دیدگاه اسلام به شمار می رود. در این تحقیق با استفاده از روش کتابخانه ای و با رویکری توصیفی- تحلیلی، به بررسی فریضه امر به معروف و نهی از منکر و میزان همبستگی و رابطه آن با تامین امنیت سیاسی و اجتماعی پرداخته شد؛ همچنین با تاکید بر آیات قرآن کریم و روایات ایمه اطهار (ع)، مبانی و بایسته های اجرای هدفمند و بهینه این فریضه در تامین امنیت مورد تحلیل قرار گرفت. طبق یافته های پژوهش، امر به معروف و نهی از منکر در سه سطح فردی، اجتماعی و سیاسی (حکومت) با تاکید بر اجرای معروف ها (ایجادکننده امنیت) و مقابله با پلیدی ها (تهدیدکننده امنیت) در تامین امنیت نقش بسزایی دارد. در واقع بین امر به معروف و نهی از منکر و  تامین امنیت سیاسی و اجتماعی رابطه همبستگی مثبت وجود دارد و اجرای این فریضه توام با اقتدار، موجب کاهش گسست ها و بازخورد سیستمی مثبت در تامین امنیت می شود.

 پژوهش حاضر درصدد بررسی پدیده مذموم و نکوهیده چشم چرانی از دیدگاه امنیت اجتماعی دختران دبیرستانی شهر دهلران می باشد. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی است و برای جمع آوری داده های آن از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جامعه پژوهش همه دختران دبیرستانی شهرستان دهلران را در بر می گیرد که 40 نفر از آنان به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش بعد از مفهوم شناسی پدیده چشم چرانی و بررسی آن در قرآن کریم، احادیث و روایات، به علل و ابعاد آن و اهمیت، کارکردها و نقش نهادهای فرهنگی و نیروی انتظامی در پیشگیری از پدیده چشم چرانی یا برخورد با آن در ارتباط با امنیت اجتماعی زنان (نمونه موردی: شهرستان دهلران و منطقه موسیان) اشاره شده است و ضمن شناسایی آسیب ها، مهمترین مراحل و راهبردهای نهادینه کردن فرهنگ حجاب و عفاف چشم برای تعالی فرهنگی و امنیتی جامعه؛ بویژه در زنان مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان پژوهش، ضمن تجزیه و تحلیل یافته ها، مهمترین راهکارها و پیشنهادات علمی و عملی برای جلوگیری از چشم چرانی و به تبع آن، رشد و تعالی فرهنگی و امنیتی جامعه ارایه گردید. نتایج نشان داد که 65% دختران دبیرستانی در معرض چشم چرانی پسران و مردان قرار دارند، 40% از آنان معتقدند که چشم چرانی آسیبی خطرناک برای امنیت اجتماعی و اخلاقی آنان قلمداد می شود و 86% نیز بر این باورند که اقدامات پیشگیرانه پلیس (آگاهی بخشی، اطلاع رسانی و ارشاد و هدایت) یا اقدامات و برخوردهای انتظامی، قانونی و قضایی می تواند باعث کاهش یا از بین رفتن پدیده چشم چرانی شود؛ همچنین مشخص شد که اگر پدیده چشم چرانی در جامعه رواج یابد، به آسیب های اجتماعی و اخلاقی همچون: انحراف جنسی، اخلال در امنیت و سلامت جامعه، ایجاد نگرانی و اضطراب در دختران، نابودی پاکدامنی و عفاف و عفت جنسی و... منجر می شود.